Ülkemizde, protokolün Cumhurbaşkanlığı ve bakanlık düzeyinde kalması gerekirken, her yerde uygulanması mümkün. Buna izin vermemek önemlidir.

Prof. Dr. Üstün Dökmen bir okulla sohbet etmek için gelir. 20 dakika sonra kapı açılır ve içeri devlet erkânından bir figür girer. Üstün hocamızın yüzü asılır, ancak hiçbir şey söylemez. Kapıya bakarak, çoğu insanın yapamayacağı şeyi yapar. Üstün hocamız, “Lütfen arka sıraya geçer misiniz?” der. Figür aldırış etmez ve ön sırada sehpa üzerinde kuru pasta ve su bulunan masaya oturur.

Üstün hoca bu sefer, “Beyefendi, salonu terk eder misiniz?” der. “Buradaki insanlardan daha kıymetli olduğunuzu düşünmeniz beni kırdı.  Bu kadar insandan daha kıymetli değilsiniz. Size özel koltuk ve masa yapılmış, üstüne içecek ve yiyecek konmuş. Bu çok çirkin. Bunu insanlara yapamazsınız. Benim bulunduğum ortamda bu şekilde davranmanız hoş değil,” diyerek, kişiyi geri gönderir.

Dünyaca ünlü Meksikalı gitar virtüözü Carlos Santana, 1989 yılında İstanbul’a konser vermeye gelir. Bu konserde öyle güzel bir harekete imza atar ki, bir kez daha yıldızlaşır ve Üstün hocamız gibi, insanlığa güzel bir ders verir. Sanatçı, tanıştığı Roman çocuklarını konserine davet eder ve konser günü protokol olarak ayrılmış olan ön sıraya çocuklarımızı yerleştirir.

Protokolden sorumlu kişi, Santana’nın ön sıraya oturttuğu çocukları sert tavırlarla kaldırır ve yerlerine İstanbul’un üst düzey yöneticilerini, eşlerini ve çocuklarını oturtur. Santana çocukları göremeyince, görevliyi çağırır.

Santana, “Başlarım sizin protokolünüze,” diyerek, “Çocuklar yerine geçene kadar sahneye çıkmayacağını” söyler ve dediğini yapar. Çocuklar ön sıraya, protokol yan sıraya geçince Santana sahneye çıkar ve muhteşem konserini verir.

İnsan olmak böyle bir şeydir.

Bizim örf ve adetlerimiz her zaman yaşlılar ve çocuklarımızı ön planda tutar. Ancak bu protokol saçmalığından vazgeçemiyoruz ve yaşlı ve çocuklar yerine, kendinden daha değerli gördüğü kişilere protokol yapıyorlar.

Oryantalizm düşünce tarzından bir türlü kurtulamadık. Oryantalizm disiplini temelde Doğu ve Batı dünyaları arasında hüküm sürdüğü düşünülen bir hâkimiyet mücadelesi ve çatışmasıdır. Oryantalizmin temelini oluşturan ötekileştirme söylemi ve pratiği, teorik olarak incelendiğinde, sosyolojik olarak “ötekileştirme” işlevini taşır.

Siz değerlisiniz. Kendinizi veya başkalarını değersizleştirmeyin. Ne siyasi hayatımda, ne konuşmacı olarak bulunduğum veya ödül aldığım hiçbir yerde protokolde oturmadım. Ancak bir davette protokolle karşılaştığımda, bir daha o kişilerin davetine gitmeyi bırakır, ilişkimi resmiyete dökerim.

Unutmayın, siz değerlisiniz ve sizi değersizleştirmeye çalışan herhangi birine izin vermeyin. Kimse kimseden üstün değildir. Bulunduğu makam veya maddi gelir, kişileri diğerlerinden üstün kılmaz.

Toplumsal eşitsizliği pekiştirebilecek ve bireylerin kendilerini değersiz hissetmelerine neden olabilecek bu tür protokol uygulamaları, etkinliği artırmak için organizasyon yapan kişiler tarafından dikkatlice düşünülmelidir. Davet ettiğiniz diğer kişileri küçümseme ve değersizleştirme hissi uyandırmaya hakkınız olmadığını düşünüyorum.

Protokol, birçok kurum ve organizasyonda etkinliği artırmak için kullanılır. Ancak, protokolün yanlış yorumlanması veya uygulanması, bazı durumlarda insanları küçümseme ve değersizleştirme hissi uyandırabilir. Bu gibi durumlarda, ön yerlerin tutulması ve isimlerin yazılması gibi uygulamalar, bazı kişilerin diğerlerinden daha üstün olduğu izlenimi verebilir.

Kimse kimseden üstün değildir.